حكم وامثال كردية

Aqil taca zêrîne di serê her kesî de nîne

Agir bi agir naye vemirandin

Ava hêdî min ecêb jê dî

Axina vî destî ji vî destîra namîne

Aqilê sivik barê girane

Aqil taca zêrîne di serê her kesî de nîne

Agir bi dehlê keve, hişk û ter tevda dişewitin

Av di gola de genî dibe

Av û ar tucar nabin yar

Aşê nezana bi xwe digere

Ava xwesti naçe hasti

Bar bare, serbar neyare

Başkiro bi xwe kiro, xerab kiro bi xwe kiro

Baweri heza jiyane ye

Bedewi naye veşartın

Benîştê dêhna ji ritlêye.

Bilind nenêre nizim nekeve

Bira biraye bazar xuyaye

Bîra avê jê vexwe kevra navêjê.

Bi pirs ji kalê zemana û ji xortê geryayî

Bela ji derê bê guman tên

Berxê nêr ji bo Serjêgernêye

Bi guleke bihar nayê

Bela mero ji ber nigê merov tê

Bi pirsê mirov dighê xursê

Bi xweziya dest naghêje baqê keziya

Bîr bi derziyê nayê kolan

Bila hindik be bila rindik be

Bilûra liber gaye çira liber kûraye

Birîna vekirî mirov xwe naxiyê

Bûka liser hespê kes nizane nesîbê kê

Ê deva xwedî bike deryê xwe bilind dike

Ê here masiya divê qûna wî şil bibe.

Ê li hespê xelkê peyaye.

Ê ne ji malkê nizani bi hewalkê.

Ecelê biznê tê nanê şivên dixwe.

Ez bê ez tu bê ez wê kî here ber pez.

Ez dibêm çi û tembûra min dibê çi?

Ez mîr û tu mîr wê kî bibe wezîr

Caven li deriya xwelî li serya

Çêkiro bi xwekiro xerab kiro bi xwe kiro

Çiqasî dûre hewqasi bi nûre

Çiqas mar fetla bide xwe disa ji we rast here qule

Çû heyfa bavê qûn liser kir.

Destê vala deng jê nayê

Dar û devî bi guhin

Dayê belayê, xuşkê tehlayê,jinê were kolana minê, ez te bigerînim li welatê dinê

Dîkê cê di hêkê de azan dide

Dengbej gula govenda na

Diz ji malêbe ga di kulekêra derdikevê

Dost di roja tengda beludibe

Dûr bi nûr

Dilê bi xezeb naghîje mirada

Du zebeş bi destekî nayên girtin

Dil bi dila zane

Dewê ceribandî ji mastê ne ceribandî çêtire

Dema dayik dimire bav di be mam

Dengê defê ji dûr ve xweshe

Dermanê hertiştî xwêdeye dermanê xwêde tuneye

Extiyari dojeha jiyane ya

Fistanê qîza sore, çavê xorta kora

Ga dikeve kêr lê pir dibin

Giyayê hewşê tahle

Giya di bin kevira da namîne

Go Erebê çima quzê te reşe, go malê min eve

Go koro tu çi dixwaze go çav.

Gotina rast sonda naxwaze

Gotina xweş buhara dila ye

Gotnê êvara dikevin qulê dîwara

Golikê malê ji gayê malê natirsê

Golkek navê garankê xerab dike

Girt bi şiri bernada bi biri

Her dik li ser luse xwe bang dide

Hesîl xiranabe hingiv genî nabe

Her teyr bi refê xwera difıre

Her dînsisek îmansisek jêre lazime

Hesin hesin dibire

Hespê çê êmê xwe zêde dik

Her giya li ser koka xwe şîn dibe.

Herkes mêrê roja xweye

Hespê nêr ji simê xwe şer nake

Hinbüyi ji harbüyi xerabtira

Însanê bê esas ne dibe tevr ne dibe das

jiyana mezluma ji yê zalima dirêjtire

jahr ji celiyen mara qut nabe.

Ji ave be deng diherike bitirse

Ji bo mirov jiyan nehatiya dayin, hatiye kirekirin

Ji piçûkan xeta ji mezinan efû

Ji derda rû berda

Ji kar netirse bila kar ji te bitirse

Ji tirşkê re xal û xwarzê û ji şera re ap û birazê

Kê dinya dot ê ku kirî û firot

Kese ku mirine bibine bi nexweşiye raziye

Kesek nabêje dewê min tirşe

kera nebin nav kera da ji hev fêrnebin tir û fisa

Kero nemir heta qîvar şînbê.

Kevirê giran di ciyê xweda başe

Kevrê havîna bavêj pişt kulîna

Kesê sîra nexwê bêhn jê nayê

Keçel hekim bûya wê dermanek ji serê xwera bidîta

Kûcik goshtê kûcik naxu

Ku pişta min heba zikê min ne di êşiya.

.Kurmê şîrî ta pîrî

.Kurmê darê ji darê ye

Ku tu neke bi ya mezina wê quloçê te bibin wek yê bizina.

Ku tu çuyi bajareki kora çaveki xwe bigre

Ku tu bibe hasp we siware te zede bin

Lêv ji diranan pêştirin

Li welate kora çavşaş dibin qıral

Mala pîrê stara pîrê

Mala têr jin xerabû ji bin.

Masî di behrê di nayên kirîn

Mirov bi pirsê diçe Qudsê

Mih bi nigê xwe û bizin bi nigê xwe

Mih nediti naye kirine

Meznaya bi qala (gotina) nabe sala

Navik mezin li gundek kavil.

Nikare bi kerê dire kurtên.

Ne çixara ber bê, ne kutana nav kayê.

Ne ji gelaca ba wê gur û mî bi hevre bimeşiyana

Ne sar li te tê ne germ li te tê.

Ne xwar û ne da hevala genîkir avêt newala

Pîrê bahwer nekir mêrkir dawa next û hefteka kir.

Piştî tengasîya firehîye.

Penus ji şur bi heztire.

Pel mare razayi neke.

Qenciyê bike bavêje avê.

Qûna tazî tenbûrê di xwazî

Rasti tehla.

Rastî şûrê Xwedêye.

Rakirina zilme ji zilmdara nexwazin.

Revî nediçu kule hejik bi dûvê xwe vedikir .

Rî dibe bost lê dujmin nabe dost.

Riya dirêj ji gava biçûk destpê dike.

Roja xweş ji sibêda kifşe.

Rûvî du cara nakeve xefke.

Şam şekire welat jê şerîntire

Serê ne êşe dismalê lê girê mede.

Sere berjer naye jekirin.

Serê bênamus cinetê nabine

Sere qijika qeli je çenabe.

Serê du berana dî beroşkêda nakele

Serê keçel başe di bin kumde

Ser pehati ji hakime lokman çetir dizane

Şêr Şêre çi jine çi mêre

Şûjna di çavê xwed nabîne derzya di çavê

Tenûr bi tir û fisa germ nabe

Tirek û du tir licem tireka wek hevin

Tifka sayi şerm bike ji xweyi

Tişta çû nede dû

Tir li ku û das li ku

Tu dizbe şevê reş pirin

Tu çi biçînî te wê hilînî

Xebera xweş mar ji qulê dertîne

Xeta xwer ji gayê pîre

Xwar rûnê û rast biaxif

Xwelî li wî serî ku hefit serî jê ne êşin

Xweliya mêr û jinê ji heve

Xwediyê sebrê biye mîrê Misrê

Xwede çiya dibîne berfê lê dibarîne

Yê dara dixwe ne weke yê dijmêre

Yekî ne go mendo kerê te bi çendo

Yê tişteki nizanibe tişteki ji bir nake

Wek sêwyê eba bavê xwe li xweke

Va şar û va minşar

تحياتي للجميع